ZUZENKETA

1. HERRI EUSKALDUNAK ETA ESKOLA TXIKIAK.

Euskararen berreskuratze sozialaren prozesuak hizkuntzaren hiritartzea ekarri du. Azken menden euskera hiritik baztertuta egon da eta bereziki landa eremuetako mintzaira izatetik, nekazalgo eta arrantzuaren bizimolde tradizionalei lotuta egotetikk, modernitateari eta hirietako bizimoduari egokitu zaie gutxi-asko. Egun, euskaldun gehienak hirietan bizi dira eta oso eguneko apala baino ez, aldiz, herri txikietan.

Bestalde, jakina da herririk euskaldunenak, IV. Inkesta Soziolinguistikoaren arabera, biztanleen %80tik gora euskaldunak dituztenak, txikiak izaten direla. Hala bada, ikuspegi kuantitatibo batetik euskararen egoerarako herri txiki euskaldunak ezer gutxi badira ere, kualitatiboki, hizkuntzaren bizitasunerako berebiziko garrantzia dute. Herri euskaldun horietako eskolei erreparatu nahi diet, herri txikietan eta auzoetan egoten diren landa eremuetako eskola txikiei. Zergatik merezi dute arreta hezkuntza errealitatea ñimiñio horiek?

Hizkuntzaren ikuspegitik, hiztun kopuru urria izanagatik, dago herri euskaldunetan euskara bizi-bizirik, belaunaldi guztietako herritarren mintzaira izaten da eta ohiko harrematen erabiltzen da. Herri txiki horiek hizkuntzaren bizitasunerako beharrezkoak dira, Joshua A. Fishmanen hitzetan "demographically concentrated and intergenerationally continuous" baitira. Horregatik, "heartlands of minority languages" deitu izan zaie, hots, hizkuntza gutxituen harremanetan ohikoa duten herri-eskualdeei esateko. Herri euskaldun horietan euskarak bertako mintzamolde eta erregistro jatorrak garbien eta bizien ditu.

Herri txikien ikuspegitik, eskolak bizia ematen dio herriari, haien bihotza eta bizipoza dira. Haurrak herrian dabiltza egun osoan eta eskolak bertako kulturari eta ohiturei eusten dite, haurrak bertako kultura ohituretan sozializatuz: inauteriak direla, Olentzero, Orakunde, Santa Ageda, festak... Eskola txikiek beste eskola eredu bat izan nahi dute. Bestalde, eskolak, zerbitzu gisa, biztanleak herrixkan heratzen laguntzen du.

Familien eta haurren ikuspegitik, ikasleak herriari estuko lotutako eskola batean hazten dira, herriaren bizitzan errotuak. Adin desberdineko haurrak biltzen dira ikastalde berean eta horrek elkareragina eta kooperazioa era naturalean sustatzen ditu. Gainera, eskola txikietan gurasoen inplikazioa handiagoa izaten da.

Beraz, herri txikietan eskolak hizkuntzari ez ezik herriko bizimodu, ohitura eta kultura eusteari ere eragiten dio. Jacqueline L. Urla antropologoak eta Jakoba Errekondo nekazaritza-ingeniariak honela idatzi dute Zerain herriaz eta hango eskolaz: "One of the first steps locals took to preserve their community was to create a school in town for their younger children. Keeping children close to their families and neighbours during their early socialization was regarded by residents to be essential for the transmission of local culture, language, and customs as well as the formation of closer life long bonds with their peers", Hau da, Zerainen tokiko garapen iraunkorrrerako lehen urratsetako bat herriko haur txikientzako eskola sortzea izan zen. Izan ere, zeraindarrek haurrak herrian, haien familia eta auzokidekin atxikitzea funtsezkotzat jo dute herriaren kulturaren, hizkuntzaren eta ohituren transmisiorako, baita tokian errotutako bizimodua bermatzeko ere.

Herri txikietako edo auzoetako eskolak gure hezkuntza sistemako errealitate kantitatiboki txikia baina kualitatiboki garrantzitsua dira. Azken hamarkadetan teknologia berriek eskola txikien arteko elkarlana eta koordinazioa erraztu dute. Adibidez, Gipuzkoako eskola txikien sarea 1987. urtean abiatu zen. Irakasle talde bat, eskola txikien balioaz jabeturik, elkartzen hasi zen. Egun, Gipuzkoako eskola txikiak 26 dira eta mila bat ikasle biltzen dira horietara. Bizkaian 24 eskola txiki daude. Araban herrietako eskolen arazoei aurre egiteko Landa Eskolen Foroa sortu berri dute. Nafarroan landa eremuko eskolak 79 dira baina hemendik aurrera bat gutxiago. Izan ere, duela aste batzuk amaitu den ikasturtea azkena izan da Nafarroako Mendialdeko Eratsungo herriko eskolarentzat. Heldu den ikasturtean neska-mutiko eratsundarrek Doneztebeko ikastetxe publikora bildu beharko dute. Herriak eskolari eusteko ahaleginak eginagatik ere, Nafarroko Gobernuko Hezkuntza Departamenduak eskola ixteko erabakia aurrea eraman du gutxienez bots ikasle behar baitira eskola zabalik izateko. Eskolen itxiera behin betikoa izaten da. Hau da, behin itxiz gero eskolak ez ohi dira berriz zabaltzen, nahiz eta haur kopurua haiz. Hala gertatu da Eratsundik hurbil dauden Zubieta eta Elgorriaga herrietan (Malerrekan) eta Anizen (Baztanen), baita Arabako Bernedo herrian ere. Herriak  bere eskola galtzen duenean, nolabait bizia ere galtzen duela diote.

2.ARIKETA

1. Itxuraz, gorputz indartsua dauka laurogeita hamar urte izateko. Baina itxurakeria da soilik, errealitatean asko kostatzen baitzaio ibilaldi txikiak egitea.
2. Zuek pentsatzen ari zarete zer egin egun hartan,
3. Maiderrek ez daki Saioak eta Ikerrek zergatik egin duten.
4. Bartzelonako jokalariez hitz egiten du askotan.
5. Gela txukuntzeko esan diot, baina arrunt alferra da.
6. Hemen oso ona den lana badu.
7. Ardoa edan dut, baita sagardoa ere / eta sagardoa ere bai.
8. Hurrengo bisitaldian elkarrekin bazkaldu zuten. Senarrak, oso dotore jantzita eta ilea moztuta beste bat zirudien.
9. Unibertsitatean ikusi zaituztet gaur goizean.
10. Urtzi hemengo irakaslea da.
11. Esan diot libururik ez duela ekarri.
12. Mutilen lehegusinak ziren neska batzuk etorri ziren.
13. Irakasle bezala egon da Ezkaba ikastetxean.
14. Irailaren 8an hasiko gara ikasturtea.
15. Asko oroitzn naiz urte hartan ezagutu nuen mutil batez. 
16. Haren helburua ez zen gezurra esatea baizik eta bere azken orduak pozik pasatzea.
17. Donostiatik Bizkaira berrogeita hamar kilometro daude.
18. Euskaraz hitz egiten ahaztu zaio.
19. Hori beti besteez baliatzen da nahi duena lortzeko.
20. Oso pinpirina denez aurpegia egunero apaintzen du, begiak urdin argiz eta ezpainak gorri ilunez.
21. Mirari pentsatzen ari zen gauzak ez zituela ongi egin.
22. Mikelek Unibertsitateko langilea zen lagun bat zuen.
23. Aita ospitalean gaixorik dago.

 3.ARIKETA (AZTERKETA)

1. Bezperan baietz, baina gero, aurkeztu behar genituen egunean, ariketarik ez zuela egin jakinarazi zidan.
2. Irakurriko dut edo nahiago duzu gero egitea?
3. Matekoak eskatu digun lana egin dut, eta baita Psikologiakoak lehengo egunean esan ziguna ere.
4. Ezagutu nuen gizon hura, zela enpresa hartako burua, lanean hasteko lehenik ikasketak bukatu beharko nituela jakinarazi zidan.
5. Auto elektriko hura irakasleek egina zela esa zigun dekano jaunak, irakasle haiek lau urte eman zituztela autoa prestatzen. Nik beste gauza batzuez zerbait banekiela erantzun nion, baina hartaz ez nekiela deus ere.